Hướng dẫn thẩm định dự án đầu tư thông qua cách tính NPV, IRR và ứng dụng thực tế

Nếu bạn muốn đầu tư vào bất kỳ một dự án nào đó thì nhất định không thể bỏ qua các yếu tố NPV, IRR và ứng dụng thực tế. Những bài toán này quyết định đến sự thành bại của dự án này như thế nào và có thể đưa ra được quyết định chính xác nhất cho phương án đầu tư sắp tới.

Các thuật ngữ được dùng trong bài toán thẩm định giá dự án đầu tư

• NPV = Net Present Value : Giá trị hiện tại thuần
• IRR = Internal Rate of Return : Tỷ suất hoàn vốn nội tại
• C = Cast flow : Dòng tiền
• r = Discount rate : Tỷ suất hoàn vốn
• ROE = Return of Equity : Lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu

Bài toán giả thiết – Thẩm định giá dự án đầu tư của Hòa Phát

Năm 2016, Hòa phát dự định tiếp tục xây dựng Dự án Khu liên hợp sản xuất gang thép Hòa Phát Dung Quất giai đoạn II. Để thực hiện, Hòa phát có hai con đường để lựa chọn là vay ngân hàng hoặc chào bán cổ phiếu ra công chúng.

+ Vay ngân hàng, Hòa phát sẽ trả lãi đều đặn theo hợp đồng cam kết dù dự án có lỗ hay lãi. Lãi suất trả ngân hàng sẽ trừ trực tiếp vào chi phí tài chính của DN.

+ Chào bán cổ phiếu ra công chúng, Hòa Phát sẽ trả cổ tức cho các cổ đông nắm giữ cổ phiếu đó. Lãi nhiều thì chia nhiều và lãi ít thì chia ít. Cổ tức được chi trả trong phần lợi nhuận sau thuế.

Vào thời điểm đó, Hòa Phát đã lựa chọn cả 2 con đường. Nhưng để được ngân hàng và nhà đầu tư tin tưởng thì Hòa Phát phải có số liệu dự báo về hiệu quả của dự án đầu tư để thuyết phục. Hiệu quả đầu tư cao thì lãi ngân hàng thấp, giá bán cổ phiếu cao; hiệu quả đầu tư thấp thì lãi ngân hàng cao, giá bán cổ phiếu thấp.

Giá cổ phiếu hiện tại của Hòa Phát

Trong bản cáo bạch, có một kê khai rất ngắn gọn về hiệu quả đầu tư dưới góc nhìn tài chính như sau:

Bản dự kiến hiệu quả đầu tư dự án của Hòa Phát

Công thức tính gái trị hiện tại thuần (NPV – Net Present Value )

NPV được hiểu là hiệu số của giá trị hiện tại dòng tiền vào trừ đi giá trị hiện tại dòng tiền ra, Cách tính như sau:  

Công thức tính giá trị hiện tại ròng

Co : Chi phí đầu tư ban đầu (năm 0)

Ct: Dòng tiền thuần tại thời gian t (thường tính theo năm)

r: tỷ lệ chiết khấu

n : thời gian thực hiện dự án (thường tính theo năm)

Ví dụ bạn muốn tính giá trị hiện tại ròng (NPV)  của một dự án mình muốn triển khai:

Bạn dự định mở một quán cafe mô hình nghỉ dưỡng trên bờ Hồ tây, Chi phí đầu tư ban đầu dự kiến là 100.000 usd bao gồm tất cả các chi phí tu sửa lại quán, bàn ghê, thiết bị, máy móc,….  và vật phẩm trang trí, cây cảnh để có được mô hình nghỉ dưỡng hiện đại.

Sau khi hoàn tất bắt đầu đi vào khai thác, năm đầu tiên bạn dự kiến phải chi ra là 50.000 usd bao gồm các chi phí như bảo tu máy móc, mua nguyên vật liệu, trả lương nhân viên, trả thuế, lãi vay ngân hàng, tiền mua cây cảnh, trang trí, thả cá trong hồ, lồng chim … tiền thức ăn cho chim, cá…(các dòng tiền ra) và thu vào 60.000 usd là tiền thu được nhờ bán đồ uống phục vụ cho khách hàng, lãi thu được nhờ vốn lưu động gửi ngân hàng, tiền cá, chim và cây cảnh…. như vậy, theo công thức tính dự đoán dòng vào và ra cho 6 năm liên tiếp để có bảng dưới:

Giả định tỷ lệ chiết khấu là 10% thì NPV sẽ được tính như sau:

Giá trị hiện tại dòng  sau 6 năm của quán cá phê nghỉ dưỡng

Như vậy, đến năm thứ 6 bạn thu được 55.000 usd nhưng nếu quy về số tiền của ngày hôm nay chỉ tương ứng với 31.046 usd. Nếu bạn gửi ngân hàng 31.046 usd với lãi suất 10%/năm theo hình thức lãi kép thì 6 năm nữa bạn có 55.000 usd. Như vậy bản chất của NPV là quy đổi số tiền của tương lai về giá trị của hiện tại vì vậy tên của nó là Giá trị hiện tại thuần.

Cách tính Tỷ suất hoàn vốn nội tại của dự án (IRR – Internal Rate of Return)

Tỷ suất hoàn vốn nội tại – IRR  được biểu hiện bằng mức lãi suất mà nếu dùng nó để quy đổi dòng tiền tệ của dự án thì giá trị hiện tại thực thu nhập bằng giá trị hiện tại thực chi.

Công thức tính Tỷ suất hoàn vốn nội tại của dự án 

Nếu IRR tính được lớn hơn chi phí sử dụng vốn thì là dự án đáng được đầu tư; nếu nhỏ hơn thì không đáng. Chi phí sử dụng vốn cũng giống như trong tính NPV phía trên là phương án thay thế tốt nhất ( Thông thường nếu là một bài toán trên lớp thì người ta sẽ cho con số này).

Khi thẩm định dự án đầu tư, nếu phương pháp NPV cho ra một giá trị của tiền (dương hoặc âm) thì IRR cho ra một tỷ lệ % để từ đó nếu % đó lớn hơn chi phí vốn (tỷ lệ chiết khấu) thì nên đầu tư còn thấp hơn thì không nên.

Dự kiến hiệu quả hoạt động của dự án đầu tư

Như vậy trong bản cáo bạch của Tập đoàn Hòa phát khi mở rộng giai đoạn II của nhà máy sản xuất thép Dung Quất thì IRR có giá trị là 12%, cao hơn so với chi phí sử dụng vốn nên nó là dự án đáng được đầu tư.

Ứng dụng thực tế khi thẩm định dự án đầu tư

Cả hai phương pháp tính toán về NPV và IRR đều giúp nhà đầu tư quyết định xem có nên đầu tư hay không, như vậy tại sao lại phải dùng cả 2 phương pháp để tính cho một dự án cho phức tạp? 

Bởi vì trên thực tế, nó cho ra một con số tuyệt đối và một số tương đối. Ví dụ doanh nghiệp A có lợi nhuận sau thuế năm 2019 là 10 tỷ; Doanh nghiệp B là 12 tỷ. Số liệu này không cho ta biết được doanh nghiệp nào hiệu quả hơn vì nếu A có số vốn 200 tỷ còn B chỉ có vốn 20 tỷ thì B ro ràng là hoạt động hiệu quả hơn (ROE của A = 20/200=10% và ROE của B= 12/20=60%)

Việc tính toán dòng tiền vào ra rất phức tạp với các dự án đầu tư lớn. Đôi khi người lập dự toán cố tính để cho NPV dương bằng cách thổi phồng dòng tiền đầu vào ví dụ như doanh số dự đoán thực tế chỉ 40.000 usd nhưng lại tăng lên 60.000 usd. Tương tự ở dòng tiền ra, giá nguyên vật liệu có thể giảm đi so với dự đoán để giảm dòng tiền ra.

Như vậy NPV, IRR chỉ là một góc nhìn tài chính; nhà đầu tư con phải xem xét nhiều yếu tố khác nữa mới có thể đựa ra được những quyết đinh chính xác cho dự án đầu tư này hay không. Tuy nhiên đây sẽ là căn cứ quan trọng để họ thẩm định dự án đầu tư và đưa ra quyết định của mình.