3 bài học về nghệ thuật quản trị đỉnh cao trong Tam Quốc Diễn Nghĩa

Tào Tháo hay Gia Cát Lượng đều là những thiên tài trong bồi dưỡng và quản trị trong lịch sử Trung Hoa. Những nhân tài quân sự này cũng không chỉ cứu giúp cho hàng ngàn quân lính của mình thoát cảnh “vạn kiếp bất phục”. Đến ngày nay, nghệ thuật quản trị của họ cũng để lại cho các doanh nhân hiện đại những bài học quý giá trong quản trị doanh nghiệp.

Bài học 1: Kỷ luật của tập thể phải được đặt lên hàng đầu

Trong chiến dịch Bắc phạt lần thứ nhất vào năm 228 đã diễn ra cuộc giao tranh giữa quân Thục Hán và Tào Ngụy diễn ra tại cứ điểm trọng yếu ở Nhai Đình. Trước đó, khi Gia Cát Lượng đang có ý định cắt cử tướng lĩnh để điều tới Nhai Đình thì Mã Tốc (em trai tướng Mã Lương) đã tình nguyện đứng ra nhận nhiệm vụ cao cả này.

Trước đó, Khổng Minh đã từng nhấn mạnh:

“Nhai Đình tuy nhỏ, nhưng rất hệ trọng. Nếu lỡ ra để mất thì chúng ta sẽ vứt bỏ cả đại quân đó. Ngươi tuy biết thao lược, nhưng ở đó không có thành quách hiểm trở gì, thực khó giữ ấy”.

Thông qua lời thoại này, chúng ta có thể phần nào đoán được rằng bản thân Khổng Minh biết rõ Mã Tốc không phải là một lựa chọn tối ưu cho cuộc chiến quan trọng trước mắt. Thế nhưng việc vị tướng này chủ động xin lập quân lệnh trạng và hăng hái xung phong tham chiến đã Gia Cát Lượng đành lòng thuận theo.

Dù vậy, ông vẫn bắt Mã Tốc làm giấy cam kết, đồng thời còn phái Vương Bình đi theo và dặn dò kỹ lưỡng về hai yêu cầu quan trọng.

1. “Hạ trại xong thì phải vẽ ngay địa đồ cả bốn bề tám mặt” để gửi về cho đại bản doanh.
2. “Phàm việc gì, phải thương lượng cùng nhau mà làm, không nên coi thường”.

Thế nhưng ngay cả khi đã dùng danh dự của bản thân ra để lập quân lệnh trạng thì Mã Tốc vẫn một mực làm theo ý mình. Ngay sau khi đến địa điểm định sẵn, ông đã cho quân lính hạ trại mà không thực hiện theo đúng yêu cầu của Thừa tướng Gia Cát Lượng.

Kết quả là quân của Tư Mã Ý đã lợi dụng địa thế hạ trại đầy sơ hở của Mã Tốc để chặn đường tiếp viện, cắt đứt con đường tiếp ứng nước và lương thảo. Cuối cùng Mã Tốc đại bại, cứ điểm trọng yếu Nhai Đình cũng bị thất thủ.

Sau biến cố trên, Gia Cát Lượng dù không khỏi tiếc nuối cho một vị tướng tài, thế nhưng vẫn vì duy trì kỷ luật của quân đội mà “gạt lệ trảm Mã Tốc”, còn tự giáng chức vụ của mình hạ xuống 3 cấp bậc.

Xem thêm: 7 Cách quản trị nguồn vốn hiệu quả không phải doanh nghiệp nào cũng nắm được

Bài học rút ra: Kỷ luật của tập thể phải là yếu tố được đặt lên hàng đầu.

• Khi gặp phải bất kỳ mâu thuẫn nội bộ nào, người lãnh đạo trước tiên phải xử lý dựa trên việc ưu tiên áp dụng kỷ luật.
• Việc xử lý những vi phạm trong nội bộ nên được diễn ra một cách công bằng và đúng theo quy định, tuyệt đối không nên ưu tiên hay thiên vị cho bất kỳ cá nhân nào.
• Việc tuân thủ kỷ luật có tác dụng rất lớn, giúp duy trì sự ổn định trong nội bộ doanh nghiệp. Đồng thời cũng cải thiện tác phong của các cá nhân thuộc đội ngũ, từ đó giúp tập thể ngày càng trở nên vững mạnh.

Bài học 2: Lãnh đạo phải là người nghiêm túc chấp hành kỷ luật để làm gương cho tập thể

Trong một lần dẫn quân, đội quân của Tào Tháo phải đi qua một cánh đồng lúa chín. Khi thấy binh lính đi qua, người dân đều không dám đi ra ngoài làm ruộng.  Bấy giờ, Tào Tháo đã ra cho tất cả quân lính và người dân này tập hợp lại và thiết lập quân kỷ: 

“Ta phụng chiếu vua đem quân đi đánh giặc, trừ hại cho dân. Nay đúng lúc đang mùa lúa chín nhưng vì vạn bất bất đắc dĩ phải khởi binh. Do đó, Quân tướng lớn nhỏ khi đi qua các ruộng, nếu ai dẫm lên lúa đều sẽ bị chém đầu. Quân pháp nghiêm minh, nhân dân không việc gì phải lo sợ cả”.

Tất cả người dân sau khi nghe được những lời ấy của tướng quân thì ai nấy đều vui mừng và hết lòng ca tụng Tào Tháo. Quân lính cũng biết tính cách của Tào Tháo dám nói dám làm của tướng quân nên không ai dám đi lại bừa bãi.

Thế nhưng có một lần, con ngựa của Tào Tháo bởi bị làm giật mình mà chạy loạn ra ngoài, thậm chí chạy ngay ra giữa đồng mà làm nát cả một khoảng lúa rộng. Tào Tháo sau khi hay tin liền chủ động luận tội chính mình trước ba quân, thậm chí còn định rút gươm tự chặt đầu trước mặt ba quân.

Bấy giờ các binh lính vội vã ngăn lại, mưu sĩ Quách Gia cũng phải hết lời khuyên ngăn. Cuối cùng phải hiến kế “cắt tóc thay đầu” thì Tào Tháo mới không tự vận nữa mà tự nguyện cắt tóc mình vứt xuống đất. Chúng tướng nghe được việc này đều rợn tóc gáy, từ đó cũng chẳng ai dám làm sai phép quân một lần nào nữa.

Bởi quan niệm thời phong kiến lúc bấy giờ, người ta vẫn cho rằng cắt tóc là việc vô cùng thần thánh, thậm chí cả đời họ không bao giờ cắt đi mái tóc của mình. Đối với họ, một khi cắt đi cũng chẳng khác nào đầu lìa khỏi xác.

Bài học được quản trị doanh nghiệp được rút ra:

Khi bản thân nhà lãnh đạo trở thành tấm gương thực hiện nghiêm chỉnh kỷ luật và thực hiện thưởng phạt công bằng sẽ duy trì được kỷ luật của tập thể. Bởi nếu người đứng đầu luôn là tấm gương để cấp dưới làm theo, nếu không nghiêm túc chấp hành quy định cấp dưới cũng xem thường những quy định đó. Như vậy cũng  sẽ không còn là một doanh nghiệp quy củ nữa.  

Bên cạnh kỷ luật chung, những người lãnh đạo cũng phải tự giác chấp hành những luật lệ ấy, như vậy thì nội bộ mới có thể ổn định và phát triển được.

Tham khảo: “Tử Huyệt” trong quản trị dòng tiền trong doanh nghiệp

Bài học 3: Thay vì ôm việc vào người, hãy bồi dưỡng nhân tài

Trong lần Bắc Phạt lần thứ sáu, lúc ấy Gia Cát Khổng Minh mới 54 tuổi đã lâm trọng bệnh và qua đời đột ngột vì lao lực quá đột ngột. Mặc dù khi đó, con đường công danh của ông đang vô cùng rạng rỡ. Nhưng do ôm đồm quá nhiều việc, lại chưa kịp đào tạo ra một lớp nhân tài kế tiếp để thay thế mình làm việc cho triều đình Thục Hán. Khiến cho cơ nghiệp cả đời mà Khổng Minh tận tụy lại rơi vào cảnh thiếu vắng đại tướng thiện chiến và các mưu sĩ tài ba dẫn đến kết cục thất bại sau này.

Cái chết vì lao lực quá độ của Gia Cát Lượng chính là lời cảnh tỉnh cho những người lãnh đạo hiện nay, chớ có cố ôm việc quá nhiều mà thay vào đó là hãy đào tạo để cấp dưới có thể hoàn thiện công việc. 

Bài học rút ra quản trị từ Gia Cát Lượng:

• Khi đội ngũ còn đang trong giai đoạn phát triển, việc lãnh đạo phải trực tiếp giải quyết nhiều công việc cũng là điều dễ hiểu. Thế nhưng khi đội ngũ đã ngày càng trở nên lớn mạnh thì việc cấp trên quá ôm đồm lại là một trong những nguyên nhân kìm hãm sự phát triển của cả tập thể.
• Một trong những vai trò quan trọng những của người ở vị trí lãnh đạo là định hướng và đào tạo nhân tài để bồi dưỡng tiềm lực ngay từ trong nội bộ.
• Để một tập thể ngày càng phát triển, những người ở cương vị lãnh đạo nên dành nhiều tâm sức cho vai trò bồi dưỡng năng lực đối với các cá nhân để cùng phát triển cả tập thể. Từ đó đào tạo thêm nhiều nhân tài và biến họ trở thành những người thân tín có thể san sẻ công việc với mình đồng thời bản thân cũng có nhiều thời gian để tìm hiểu những điều mới hơn để phát triển sự nghiệp..
• Chỉ khi các lãnh đạo, cấp trên sẵn sàng chịu nhường “đất diễn” của bản thân cho các thành viên khác, nội bộ của tập thể mới có thể phát triển, tăng cường hiệu suất công việc nhờ đó mà công việc cũng sẽ càng lúc càng nâng cao.

 Xem thêm: Chương trình đào tạo nội bộ của VERCO